عیب یابی منبع تغذیه سوئيچينگ (قسمت اول)

اساس کار و عیب یابی منبع تغذیه سوییچینگ

در منبع تغذیه ولتاژ AC ورودی منبع تغذیه توسط یکسوساز، یکسو شده و پس از عبور از فیلتر و صاف شدن، ولتاژ DC اولیه را ایجاد می کند. این ولتاژ در حدود 300 ولت DC است. با عمل قطع و وصل ترانزیستور سوئیچ، ولتاژ DC اولیه به پالس های مربعی تبدیل می شوند. بعد این پالس ها به سیم پیچ اولیه ترانسفورمر اعمال می شوند. ترانسفورمر ولتاژ DC بالای ورودی را به ولتاژهای DC مورد نیاز 5 و 12 و 3/3 ولت تبدیل می کند.

ولتاژهای ثانویه ترانسفورمر پس از عبور از یکسوسازهای فرکانس بالای ثانویه یکسو شده، بعد از عبور از فیلتر ها صاف شده و ولتاژهای DC خروجی را ایجاد می کنند. ولتاژهای خروجی همواره توسط مدار کنترلر( PWMcontrol ) اندازه گیری می شوند و نتیجه آن برای تنظیم DutyCycle ترانزیستور سوییچ مورد استفاده قرار می گیرند. اصولا منبع تغذیه سوئیچینگ شامل 3 ترانسفورمر می باشد. ترانسفورمر اصلی بزرگترین آنهاست که اولیه آن به ترانزیستور سوئیچ و سرهای ثانویه آن به یکسوساز های ثانویه متصل می شود و ولتاژهای مورد نیاز را ایجاد می کند. ترانسفورمر +5VSB برای ایجاد خروجی +5v برای حالت Standby می باشد و ترانسفورمر PWMControlIsolator برای ایزوله کردن کنترلر PWM از ترانزیستور سوئیچ می باشد

خروجی های منبع تغذيه

سیم های خروجی در منبع تغذیه به صورت زیر می باشند

 سبز  ( PS-ON ) که از مادربرد برای روشن و خاموش کردن منبع فرمان می گیرد.
 سرمه ای  ( Standby ) با ولتاژ +5v می باشد.
 خاکستری   ( Power-Good ) که نشان دهنده ولتاژ مطلوب منبع است و می توان برای تست منبع به جای مشکی استفاده شود
 مشکی  ( GND ) همان سیگنال زمین است.
نارنجی   سیمی با ولتاژ 3.3v
 آبی   سیمی با ولتاژ -12v
 زرد   سیمی با ولتاژ +12v
 قرمز  سیمی با ولتاژ +5v
 سفید   سیمی با ولتاژ -5v

تست منبع تغذیه

برای تست روشن شدن منبع تغذیه ابتدا یک سیم دو سر لخت را به پایه های مربوط به سیم سبز و خاکستری متصل می کنیم و در صورت روشن شدن منبع از سلامت آن اطمینان حاصل می شود. در صورتی که روشن نشد سیم سبز با مشکی را تست می کنیم، اگر روشن شد به این معنیست که منبع برق مطلوبی نمی رساند و روی مانیتور تصویر نمی دهد و Case در زمان روشن شدن بوق سلامت نمی زند.

تست قطعات داخلی منبع تغذیه

 خازن 
شکل ظاهری آن تغییر کرده. در مدل بشکه ای سر خازن باد می کند.
 دیود 
مولتی متر را روی حالت تست دیود بگذارید و با مشاهده عدد حاصل سلامت دیود را می سنجید
 فیوز 
مولتی متر را روی حالت بوق بگذارید در صورتی که سالم باشد باید از هر دو طرف بوق بزند.
 رگولاتور 
مولتی متر را روی ولتاژ بگذارید روی رگولاتور عددی نوشته شده است، دو رقم آخر این عدد ولتاژ خروجی رگولاتور می باشد. در حالتی که نوشته ها را به سمت خودمان بگیریم پایه وسط COM چپ ورودی و راست خروجی است، باید هر ورودی ای اعمال می کنیم به اندازه همان دو رقم آخر خروجی بگیرید تا مطمئن شویم سالم است.
 ترانسفورمر 
با مولتی متر پایه های ورودی بهم و خروجی ها بهم باید بوق بدهند
 ترانزیستور 
باید خارج از مدار تست شود. هر دو مدل pnp و npn را باید با سه پایه Base و Emitter و Collector تست کنید

عيب يابی منبع تغذيه

 منبع روشن نشود 
ابتدا از متصل بودن کابل و پریز اطمینان حاصل می کنید. خازن های اولیه را چک کرده و در صورت سوختگی تعویض می کنید. فیوز را تست کرده و در صورت سوختگی تعویض می کنید.
 منبع گاهی روشن شود و گاهی روشن نشود 
شاید سردی لحیم در مدار موجود باشد.
سیستم با چند بار فشردن دکمه Power روشن شود:
خازن های ثانویه را چک کرده و در صورت سوختگی تعویض می کنید
 در خروجی منبع تغذیه هیچ ولتاژی وجود ندارد 
فیوز را تست کرده و در صورت سوختگی تعویض می کنید. مدار یکسوساز پل دیودی را تست کرده و در صورت خرابی تعویض می کنید
نکته : در صورتی که با تعویض فیوز بعد از اتصال برق دوباره فیوز بسوزد، احتمالاً اتصال کوتاهی در مدار وجود دارد و ممکن است ترانزیستور سوئیچ سوخته باشد.

به ترتيب زير عيب يابی را انجام می دهيد

از سيم برق شروع كرده و سپس كليد پاور ، فيوز ورودی و ... را تست می كنيد .

در صورت قطع فيوز بايد PTC و يكسوساز پل ( احتمال شورت و يا نشت هر كدام از ديودها ) و خازن صافی ( ازنظر شورت ونشتی ) بررسی شوند. خازن های موازی با ديودهای پل نيز (كه ضربه پيك را كم می كنند) گاهی جرقه زده و شورت يا نشتی پيدا می كنند.
اگر هيچ كدام از موارد فوق باعث پريدن فيوز نشده باشند بايد به مدار سوئیچینگ  با دقت بيشتری توجه كنيد زيرا ممكن است كه IC سوئيچ و يا عنصر سويیچ كننده پالس ( ترانزيستور و يا STRو ... ) خراب وسوخته باشد و چون برخی از قطعات مانند مقاومت ، ديود و يا خازن های مدار در نوسان سازی ، ايجاد پالس و اصلاح شكل موج مؤثرند بايد بررسی شوند چون ممكن است موجب كشيدن بار اضافی ازمدار باشند ، به طور مثال می توانند به جای ايجاد پالس لازم ولتاژ DC ثابتی به ورودی سوئیچینگ  اعمال كنند وبنابراین جريان زيادی از مدار كشيده شده و فيوز قطع شود

بعضی مواقع ممكن است شورت در خروجی پاورساپلای نيز موجب پريدن فيوز شود البته در مدارات پيشرفته اين عيب كمتر ديده می شود . پس هرگز فورا و بدون اطمينان از مدار ، فيوز را نبايد تعويض کنید . خازنها نيز حتما بايد با RLC متر تست شوند

برای دیدن قسمت دوم این مقاله کلیک کنید